Incasso onmogelijk, dan maar gijzelen!

Incasso onmogelijk, dan maar gijzelen!

In een beschaafd land als Nederland heeft de rechter in geschillen het laatste woord. Als partijen er niet meer uit komen, moet de zaak aan de rechter worden voorgelegd en die beslist. Is de uitspraak (na evt. hoger beroep of cassatie) eenmaal onherroepelijk, dan moet die nageleefd worden. Zo niet, dan verschijnt de deurwaarder ten tonele en wordt beslag gelegd op de bezittingen van de schuldenaar. Als dan nog niet wordt betaald, kunnen die bezittingen vervolgens openbaar worden verkocht.

Zo gaat dat bij geldvorderingen. Tenminste, als er wat is waarop de deurwaarder beslag kan leggen. In veel gevallen is dat niet zo. Nadat diverse beslagen zijn gelegd, blijkt bijv. dat uw debiteur in een leaseauto rijdt, dat alle inboedel op naam staat van zijn partner (hij is niet getrouwd of er zijn huwelijkse voorwaarden) en dat hij bij de bank gebruik maakt van kredietruimte en geen positief saldo heeft. Staat u met lege handen of is er nog een laatste optie? Wat kunt u nu nog doen?

U mag in ieder geval niet over gaan tot eigenrichting, dus het recht in eigen hand nemen. Laat staan dat u uw debiteur mag ontvoeren of hem het geld met geweld afpersen. Dat zijn strafbare feiten die ten strengste verboden zijn. Toch heeft de wetgever voor zo’n situatie een laatste drukmiddel in het leven geroepen dat associaties oproept met ontvoering en afpersing: de tenuitvoerlegging bij lijfsdwang, ook wel gijzeling genoemd, art. 585 en verder Rv. Dus toch een vorm van eigenrichting? Nee, want alleen de Kort Geding-rechter kan dit dwangmiddel opleggen en het kan slechts uitgevoerd worden door de krachtige arm van politie en justitie: uw schuldenaar wordt in hechtenis genomen en belandt in het gevang.

Dit kan zeker niet in alle gevallen, sterker nog, dit drukmiddel is nu juist niet bedoeld voor geldvorderingen. De gedachte daarachter is, dat voor dergelijke vorderingen verhaal moet worden gezocht in de vermogenssfeer. Voor de enkele onwilligheid om te betalen, moet iemand in principe niet gegijzeld kunnen worden. Er zijn echter enkele uitzonderingen. Als het gaat om de verplichting tot betaling van een geldsom aan een derde, waarbij u belang heeft (bijv. betalingen aan de bank op een schuld waarvoor u aansprakelijk bent), dan kan de wederpartij die dit nalaat daarvoor ook gegijzeld worden. En verder heeft de wetgever voor alimentatieverplichtingen uitdrukkelijk bepaald dat gijzeling mogelijk is. Men had daarbij vooral de alimentatieplichtige op het oog die zich aan geregelde arbeid onttrok, telkens van werkgever wisselde om aan loonbeslag te ontkomen of een eigen onderneming voerde met behulp van kredietruimte van de bank (waarop geen beslag gelegd kan worden) en/of aanwezige vermogensbestanddelen op naam van derden zette.

Iemand met dergelijke schulden kan in gijzeling worden genomen. Daarvoor is dan naast voldoende belang nog wel vereist dat aannemelijk is geworden dat de toepassing van een ander dwangmiddel (zoals beslag) onvoldoende uitkomst biedt en dat het voor de schuldenaar niet onmogelijk is om te betalen (het moet dus gaan om een onwillige debiteur). Een voorbeeld van een dergelijke zaak vindt u in de uitspraak van het Hof ’s-Hertogenbosch van 19-8-2014, https://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHSHE:2014:2822

Heeft u op iemand een vordering tot een doen of nalaten (anders dan het rechtstreeks aan u betalen van een geldsom) of tot betaling van alimentatie en heeft beslag leggen niets opgeleverd terwijl uw debiteur (aantoonbaar!) wel de nodige middelen heeft om vrolijk verder te gaan, dan is het tijd voor een Kort Geding met de inzet om hem te gijzelen. Wij zijn u daarbij graag van dienst!